ویتامین K به گروهی از ویتامین های محلول در چربی اطلاق می شود که در لخته شدن خون، متابولیسم استخوان و تنظیم سطح کلسیم خون نقش دارند.
بدن برای تولید پروترومبین، پروتئین و فاکتور انعقادی که در لخته شدن خون و متابولیسم استخوان مهم است، به ویتامین K نیاز دارد. افرادی که از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین یا کومادین استفاده می کنند، نباید بدون مشورت با پزشک، مصرف اضافی ویتامین K را شروع کنند. کمبود شدید ویتامین K می تواند زمان لخته شدن را افزایش دهد و منجر به خونریزی بیش از حد شود.
ویتامین K1 یا فیلوکینون از گیاهان بدست می آید. این نوع اصلی منبع مطمئن ویتامین K رژیمی است. منبع کمتر ویتامین K2 یا مناکینون است که در برخی از غذاهای حیوانی و تخمیری وجود دارد.
فیلوکینون که به عنوان ویتامین K1 نیز شناخته می شود، در گیاهان یافت می شود. وقتی مردم آن را میخورند، باکتریهای روده بزرگ آن را به شکل ذخیرهسازی آن یعنی ویتامین K2 تبدیل میکنند. در روده کوچک جذب شده و در بافت چربی و کبد ذخیره می شود. بدون ویتامین K، بدن نمی تواند پروترومبین، یک عامل لخته کننده که برای لخته شدن خون و متابولیسم استخوان ضروری است، تولید کند.
دریافت توصیه شده کافی برای ویتامین K به سن و جنسیت بستگی دارد. زنان 19 سال و بالاتر باید 90 میکروگرم در روز و مردان باید 120 میکروگرم مصرف کنند.
سلامت استخوان، به نظر می رسد بین مصرف کم ویتامین K و پوکی استخوان همبستگی وجود دارد.
چندین مطالعه نشان داده اند که ویتامین K تراکم استخوان را بهبود می بخشد و خطر شکستگی را کاهش می دهد. با این حال، تحقیقات این موضوع را تایید نکرده است.
سلامت شناختی، افزایش سطح ویتامین K خون با بهبود حافظه اپیزودیک در افراد مسن مرتبط است.
مطالعات نشان داده است که افراد سالم بالای 70 سال با بالاترین سطوح خونی ویتامین K1 بالاترین عملکرد حافظه اپیزودیک کلامی را داشتند.
سلامت قلب، ویتامین K ممکن است از گرفتگی عروق جلوگیری و در نتیجه به کاهش فشار خون کمک کند. این کار قلب را قادر می سازد تا خون را آزادانه در بدن پمپاژ کند. گرفتگی عروق به طور طبیعی با افزایش سن اتفاق می افتد و یک عامل خطر اصلی برای بیماری قلبی است. مطالعات همچنین نشان داده شده است که مصرف کافی ویتامین K خطر سکته را کاهش می دهد.
منابع غذایی
ویتامین K1 به مقدار زیاد در سبزیجات سبز برگ مانند کلم پیچ و چغندر وجود دارد. منابع دیگر عبارتند از روغن های گیاهی و برخی میوه ها.
منابع K2 شامل گوشت، محصولات لبنی، تخم مرغ و “ناتو” ژاپنی است که از تخمیر دانه های سویا تهیه می شود.
چربی های رژیمی جذب ویتامین K را افزایش می دهند، بنابراین یک سالاد از برگ های سبز روغن زیتون هم ویتامین K را تامین می کند و هم به جذب بدن کمک می کند.
هیچ حد بالایی قابل تحمل برای ویتامین K تعیین نشده است. مسمومیت نادر است و بعید است که از خوردن غذاهای حاوی ویتامین K ایجاد شود.
با این حال، مصرف هر نوع مکملی بدون تجویز متخصص می تواند منجر به مسمومیت شود.
ویتامین K می تواند با چندین داروی رایج از جمله رقیق کننده های خون، ضد تشنج ها، آنتی بیوتیک ها، داروهای کاهش دهنده کلسترول و داروهای کاهش وزن تداخل داشته باشد.
رقیق کننده های خون، مانند وارفارین، برای جلوگیری از لخته شدن خون به مغز یا قلب استفاده می شود. آنها با کاهش یا به تاخیر انداختن توانایی لخته شدن ویتامین K عمل می کنند. افزایش یا کاهش ناگهانی دریافت ویتامین K می تواند با اثرات این داروها تداخل داشته باشد. ثابت نگه داشتن ویتامین K روزانه می تواند از این مشکلات جلوگیری کند.
داروهای ضد تشنج اگر در دوران بارداری یا در دوران شیردهی مصرف شوند، می توانند خطر کمبود ویتامین K را در جنین یا نوزاد افزایش دهند. نمونه هایی از داروهای ضد تشنج فنی توئین و دیلانتین هستند.
داروهای کاهش دهنده کلسترول در جذب چربی اختلال ایجاد می کنند. چربی رژیم غذایی برای جذب ویتامین K ضروری است، بنابراین افرادی که از این دارو استفاده می کنند ممکن است خطر کمبود بیشتری داشته باشند.
بهترین راه برای اطمینان از اینکه بدن دارای مواد مغذی کافی است، مصرف یک رژیم غذایی متعادل همراه با میوه و سبزیجات فراوان است. مکمل ها فقط باید در صورت کمبود و سپس تحت نظارت پزشک استفاده شوند.